Μόρα

Jonathan Bright

Συνέντευξη σε: Μιχάλης

[Μιχάλης Μώρος:] Jonathan, γνωρίζω ότι εδώ και αρκετό καιρό, ασχολείσαι με τη μελέτη του φαινομένου της Μόρας. Θα μπορούσες να μας εξηγήσεις τι είναι η Μόρα και σε τι συμπεράσματα έχεις καταλήξει; Πρόκειται για αυθεντικό μεταφυσικό -παραψυχολογικό φαινόμενο ή έχει αποκλειστικά και μόνο βιολογική (νευρολογική - ψυχιατρική) βάση; [Jonathan Bright:] Πράγματι, με το φαινόμενο της «Μόρας» έχω ασχοληθεί αρκετά, καθώς αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο του ζητήματος «Σκιάς», όπου κατά κύριο λόγο έχουν επικεντρωθεί οι έρευνές μου κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών. Νομίζω πως ο ευκολότερος τρόπος για να καταλάβει κανείς τι ακριβώς εννοούμε με τη λέξη «Μόρα», είναι να αφιερώσει λίγες στιγμές παρατηρώντας την ιδιαίτερα επιτυχημένη απεικόνισή της από τον ζωγράφο Henry Fuseli, στο πασίγνωστο έργο του με τίτλο «Εφιάλτης»...

Στο συγκεκριμένο έργο ο «Εφιάλτης» έχει διπλή σημασία: είναι το γκροτέσκο πλάσμα που βρίσκεται σκαρφαλωμένο πάνω στο στέρνο του ανήμπορου να αντιδράσει θύματος, αλλά ταυτόχρονα και ολόκληρη η δραματική σκηνή που έχει αποτυπωθεί στον καμβά. Με τον όρο «Μόρα» λοιπόν (το Βαλκανικό αντίστοιχο του Σαξονικού Εφιάλτη, 'night-Mare') η Παράδοση αναφέρεται τόσο στο αίτιο, δηλαδή το «υπερφυσικό» πλάσμα που πιστεύεται ότι προκαλεί την συγκεκριμένη αίσθηση, όσο και στο αποτέλεσμα, την κατάσταση κατά την οποία ένα πρόσωπο-παρατηρητής (υποκείμενο) που βρίσκεται συνήθως σε χαλάρωση (και συχνά σε υπναγωγικό-υπνοπομπικό στάδιο) βιώνει την αιφνιδιαστική επίθεση κάποιου τρομακτικού και «υπερφυσικού» εισβολέα και για ένα διάστημα παραλύει, κάτω από το βάρος ή γενικότερα την επίδραση της παρουσίας, που φαίνεται να έχει καταφέρει να εξουδετερώσει πλήρως, ή σχεδόν πλήρως, τις άμυνές του. Έτσι λοιπόν, μπορείς ν' ακούσεις διάφορες παραλλαγές εκφράσεων του τύπου «με πλάκωσε η Μόρα», αλλά και «έπαθα Μόρα», κ.α. Αυτά όσον αφορά την Παράδοση... Θα μπορούσαμε τώρα να κάνουμε πολύ εκτενείς αναλύσεις διερευνώντας τη σημασία της έννοιας αυθεντικό «μεταφυσικό» - «παραψυχολογικό» φαινόμενο, ή ακόμα και κατά πόσο μπορεί να υπάρξει βιωματική εμπειρία (ακόμα και στην περίπτωση που το υποκείμενο είναι ναρκωμένο και υποβάλλεται σε κάποια επέμβαση) που να έχει αποκλειστικά και μόνο βιολογική (νευρολογική - ψυχολογική) βάση και υπόσταση... Στην προκειμένη περίπτωση πάντως, και μιας και ο χώρος δεν το επιτρέπει, θα αρκεστώ στο να επισημάνω την ιδιαίτερη σημασία αυτής της διπλής έννοιας του όρου, καθώς το το μεν αποτέλεσμα -την κατάσταση στην οποία βρίσκεται και την οποία αργότερα περιγράφει ο μάρτυρας- ίσως σε κάποιον βαθμό να μπορεί να το διερευνήσει η νευρολογία και η ψυχολογία, όσον αφορά το αίτιο όμως, δηλαδή το «υπερφυσικό» πλάσμα που η Παράδοση ονομάζει έτσι, οι επιστήμες αυτές είναι από τη φύση τους εντελώς ανεπαρκείς και ακατάλληλες για να διερευνήσουν την δυνατότητα, ή τη μη δυνατότητα, της ύπαρξής του. [Μ. Μ.:] Μπορείς να μας δώσεις μερικά από τα "συμπτώματα" της επίθεσης από Μόρα; Συμβαίνει μόνο στον ύπνο; [J. B.:] Υπάρχει ένας αριθμός από χαρακτηριστικά «συμπτώματα» και γενικότερα στοιχεία που καταγράφονται σε μαρτυρίες Μόρας, τα οποία θα μπορούσαν να διαχωριστούν σε πρωτογενή και δευτερογενή ανάλογα με τη συχνότητα της παρατήρησής τους, αλλά και την συγκεκριμένη θεώρηση που θα επιλέξει κανείς εκ των πρωτέρων ν' ακολουθήσει. Για παράδειγμα, ο καθηγητής David Hufford, με τον οποίον στο παρελθόν έχουμε κάνει πολλές μακροσκελείς και εποικοδομητικές συζητήσεις σχετικά με το θέμα, στο κλασικό του έργο the Terror that Comes in the Night έχει εφαρμόσει έναν τέτοιο διαχωρισμό, όπου ως πρωτεύοντα συμπτώματα έχουν εκληφθεί: η υποκειμενική αντίληψη ξυπνήματος, η ακινητοποίηση που γίνεται αντιληπτή με διάφορους τρόπους (παράλυση, άρνηση, φόβος κίνησης), η ρεαλιστική αντίληψη του πραγματικού περιβάλλοντος, και ο φόβος. Ενώ ως δευτερεύοντα, η θέση του ανάσκελα ξαπλωμένου μάρτυρα, η αίσθηση κάποιας παρουσίας, η αίσθηση πίεσης συνήθως στο στήθος, δέος και αίσθηση υπερφυσικού, ο φόβος του θανάτου, κ.λπ. Ξέρεις, το έργο του Hufford είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί ουσιαστικά αποτελεί την πρώτη απόπειρα ιδιαίτερης διερεύνησης του φαινομένου της Μόρας. Μάλιστα μέχρι εκείνη την εποχή (αρχές δεκαετίας του '80) δεν υπήρχε κανένας ιδιαίτερος επιστημονικός ορισμός για το συγκεκριμένο φαινόμενο, και η επιστήμη είτε το συμπεριλάμβανε στον πολύ γενικό όρο «εφιάλτης», ή χρησιμοποιούσε τον όρο 'incubus', συγχέοντας το έτσι με ένα διαφορετικό φαινόμενο. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα και προκειμένου να κάνει αυτόν τον απαραίτητο διαχωρισμό, ο Hufford επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον όρο 'The Old Hag' («Γριά Στρίγκλα», ή «Στρίγκλα της Νύχτας» - 'Τhe Night Hag'), υιοθετώντας έτσι την αντίστοιχη παραδοσιακή λέξη για τη Μόρα που υπήρχε στο Newfoundland του Καναδά, εκεί δηλαδή όπου το 1970 είχε ξεκινήσει τις έρευνές του. Επομένως, με τον όρο αυτό ο Hufford ονόμασε το εμπειρικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από όλα τα πρωτεύοντα στοιχεία που αναφέραμε και πολύ συχνά επιπλέον συνοδεύεται κι από ορισμένα απ' τα δευτερεύοντα στοιχεία, ανάμεσα στα οποία θυμίζω είναι και η αίσθηση της παρουσίας, η αίσθηση της πίεσης, κλπ. Απαντώντας στην δεύτερη ερώτησή σου, λοιπόν, θα έλεγα πως, εφόσον στα πρωτεύοντα στοιχεία περιλαμβάνεται η υποκειμενική αίσθηση του ξυπνήματος, αναγκαστικά το φαινόμενο της Μόρας θα πρέπει να σχετίζεται με τον ύπνο. Αυτά όμως, λέω και πάλι, ισχύουν σύμφωνα με την συγκεκριμένη θεώρηση. Στην πράξη, ο διαχωρισμός ανάμεσα σε πρωτεύοντα και δευτερεύοντα χαρακτηριστικά είναι μάλλον ασαφής, και έγκειται μάλλον στην οπτική του κάθε ερευνητή (ανάλογα με τα παραδείγματα που έχει στη διάθεσή του) να κάνει την διάκριση και να δώσει έτσι έναν ορισμό για το φαινόμενο της Μόρας. Έτσι λοιπόν υπάρχουν και μαρτυρίες που πληρούν πολλά από τα βασικά χαρακτηριστικά, αλλά π.χ. όχι το συγκεκριμένο του ύπνου, και το άτομο βρίσκεται σε πλήρη κατάσταση εγρήγορσης. [Μ. Μ.:] Πόσο παλιό είναι το φαινόμενο της Μόρας; Έχεις ανακαλύψει αναφορές σε αρχαία κείμενα ή παραδόσεις πίσω από τα οποία να υποκρύπτεται η Μόρα; [J. B.:] Θα πρέπει πάλι να απαντήσω εξετάζοντας τη Μόρα, τόσο ως φαινόμενο, όσο και ως πλάσμα της παράδοσης. Σε κάποιο κείμενο -που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Strange (Μάιος 2005)- διερευνούσα λεπτομερώς τη σχέση ανάμεσα στην Μόρα της Παράδοσης και σε αρχαιοελληνικά μυθολογικά πλάσματα, όπως η Λάμια, η Μορμώ, η Έμπουσα (με τους «μπαμπούλες» δηλαδή της αρχαιότητας), εντοπίζοντας σημαντικά κοινά στοιχεία. Αλλά και για το φαινόμενο υπάρχουν επίσης καταγραφές από την αρχαιότητα, αφού εξεταζόταν και ως ιατρικό ζήτημα και έτσι αναφορές σ' αυτό με διάφορες ονομασίες («εφιάλτης», «πνιγαλίων») συναντάμε στα έργα διαφόρων κλασικών φυσικών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ιατρική ερμηνεία που δίνεται είναι πως το φαινόμενο οφείλεται σε κάποια μορφή δυσπεψίας που προκαλείται από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών. Επειδή δε η Δυτική ιατρική στηρίχτηκε στα έργα της Ιπποκρατικής σχολής, και άλλων κλασικών, ή μεταγενέστερων φυσικών, όπως του Παύλου του Αιγινίτη, που διατήρησαν αυτήν την παράδοση, η άποψη αυτή έμεινε να κυριαρχεί στους επιστημονικούς κύκλους μέχρι και τον 19ο αιώνα. (Αργότερα φυσικά απορρίφθηκε...) Αυτά φυσικά δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, ή την Ευρώπη, το φαινόμενο της Μόρας είναι παγκόσμιο, και στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, έχει επιζήσει με διάφορες ονομασίες και ερμηνείες, στις παραδόσεις των λαών, οι οποίες συνήθως το αποδίδουν σε κάποιο θρυλικό πλάσμα με ιδιαίτερη ονομασία ή σε δαιμόνιο, ή φάντασμα. [Μ. Μ.:] Τι έχεις να απαντήσεις στους σκεπτικιστές, οι οποίοι θεωρούν ότι η Μόρα εξηγείται με την παραδοχή της sleep paralysis; [J. B.:] Πολλά.. Η θεωρία περί υπνικής παράλυσης σε καμία περίπτωση δεν εξηγεί επαρκώς το φαινόμενο της Μόρας, στην καλύτερη περίπτωση εξηγεί μόνο τη συγκεκριμένη βιολογική αντίδραση του ανθρωπίνου σώματος, τη στιγμή της παράλυσης, και τίποτα περισσότερο -αν και εκεί ακόμα υπάρχουν κενά. Το φαινόμενο της Μόρας όμως δεν εξαντλείται στην αίσθηση της παράλυσης. Υπάρχουν και όλα εκείνα τα συνοδευτικά χαρακτηριστικά, όπως η παρατήρηση της «σκιερής» (ως επί τον πλείστον) παρουσίας στο χώρο. Η συγκεκριμένη θεωρία, απλά τιτλοφορεί όλα αυτά τα φαινόμενα που συνοδεύουν την παράλυση, «παραισθήσεις», προκειμένου να ξεμπερδέψει με το πρόβλημα που θα γεννούσε η αποδοχή μιας εξωτερικής παρουσίας, γιατί πολύ απλά δεν έχει καμία δυνατότητα να χειριστεί κάτι τέτοιο... Ακόμα κι αν η ψυχολογία, η νευρολογία, και οι σχετικές επιστήμες, κατάφερναν επιτυχώς να διερευνήσουν στο έπακρο τις ψυχικές ή φυσιολογικές διαδικασίες που επιτελούνται στο σώμα, τον εγκέφαλο, το νου του μάρτυρα κατά την διάρκεια του φαινομένου, θα ήταν αδύνατον να επιβεβαιώσουν ή να αποκλείσουν την πιθανότητα της ύπαρξης μιας εξωτερικής παρουσίας που να συνεπιδρά, γιατί στο λεξικό αυτών των επιστημών δεν υπάρχει χώρος για κάτι τέτοιο, υπάρχουν μόνο «παραισθήσεις». Τώρα, πως είναι δυνατόν αυτές οι «παραισθήσεις» να ανοίγουν παράθυρα, να ανατρέπουν αντικείμενα, ή γενικά να επιφέρουν απτά, υλικά αποτελέσματα, η θεωρία αυτή δεν μας εξηγεί, απλά κλείνει τ' αυτιά της σε τέτοια παραδείγματα... Για τον ίδιο λόγο, σε επιστημονικά κείμενα που ασχολούνται με την ιστορία της καταγραφής του φαινομένου της Μόρας, δε θα διαβάσεις ποτέ τις αναφορές για ολόκληρες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας που ξεκληρίστηκαν από... επιδημία Εφιάλτη(!), ούτε ότι στα τέλη του 17ου αιώνα, κάτι ανάλογο σχεδόν επαναλήφθηκε στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, (και βέβαια εκεί, το φαινόμενο που καταγράφηκε έντονα ως βασική κατηγορία στις περισσότερες δίκες, αποδόθηκε στην Μαγεία), ούτε θα διαβάσεις ότι το φαινόμενο έχει την τάση να παρατηρείται, σε συγκεκριμένα δωμάτια σπιτιών, από διαφορετικά πρόσωπα, ανεξαρτήτως συγγένειας, κοκ.. Αυτά, πολύ απλά, είναι πράγματα που δεν συμφωνούν με τη θεωρία περί υπνικής παράλυσης και υπναγωγικών -υπνοπομπικών παραισθήσεων... Στο σημείο αυτό μάλιστα, επειδή έχω διαβάσει σε ανόητα δημοσιεύματα (και απ' τον Ελληνικό χώρο) πως ο Hufford είναι υποστηρικτής της ερμηνείας της υπνικής παράλυσης, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό είναι εντελώς λάθος! Αντίθετα, συμμερίζεται πολύ περισσότερο τη δική μου οπτική, όπως φυσικά υπάρχουν και άλλα άτομα που κάνουν το ίδιο -ανάμεσά τους και νευρολόγοι, ψυχολόγοι και ψυχίατροι... [Μ. Μ.:] Υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους επιτίθεται η Μόρα συχνότερα από κάποιους άλλους και αν ναι τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί; [J. B.:] Η ερώτησή σου προτρέπει να εξετάσουμε την Μόρα ως παρουσία, αλλά μέχρι στιγμής, όπως έχουμε πει, ως παρουσία την δέχεται η Παράδοση. Τα παραδοσιακά πλάσματα όμως επιτίθενται μόνο σε παραδοσιακές ιστορίες... Απ' την άλλη, πάλι, υπάρχει το αποτέλεσμα που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, άνθρωποι που πραγματικά δέχονται τέτοιες επιθέσεις. Τι είναι λοιπόν αυτό που επιτίθεται;... Αυτό ακριβώς είναι το αντικείμενο της μελέτης μου, αυτό που αποκαλώ «Σκιά», και όχι η Μόρα. Η Μόρα είναι απλά μια παράδοση που έχει προκύψει εξαιτίας των εκδηλώσεων της Σκιάς. Αν λοιπόν μου επιτρέπεις να διαμορφώσω την ερώτησή σου ανάλογα, θα σου απαντήσω πως η Σκιά, ναι, μπορεί να επιτίθεται σε κάποιους ανθρώπους συχνότερα από ό,τι σε κάποιους άλλους, είτε επειδή αυτοί τυχαίνει να ζουν σε λάθος σημείο, δηλαδή, βρίσκονται στην καθιερωμένη πορεία της, (όπως π.χ. τα περισσότερα μέρη που έχουν τη φήμη πως είναι «στοιχειωμένα»), ή εξαιτίας της κληρονομικότητας δια μέσου της οποίας μεταφέρεται μια ιδιαίτερη ενορατική ικανότητα (η Σκιά έλκεται περισσότερο από εκείνους που μπορούν να την αντιληφθούν), η επειδή κάποια άτομα βιώνουν πολύ έντονες ψυχικές διαθέσεις και συναισθηματικές διαταραχές, και εξαιτίας αυτού εκπέμπουν σήματα που μαγνητίζουν την παρουσία της. [Μ. Μ.:] Ποια άλλα είδη νυχτερινών επισκεπτών υπάρχουν; Έχω διαβάσει σε κείμενά σου ότι συχνά υπάρχει σύγχιση μεταξύ τους με τη Μόρα. [J. B.:] Υπάρχει πράγματι μεγάλη σύγχυση, ειδικά μεταξύ της Μόρας και των ερωτικών Incubι/Succubi, μάλιστα μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, αντιμετωπίζονταν ως ένα και το αυτό φαινόμενο, άλλωστε τους προηγούμενους αιώνες, κυρίως στους επιστημονικούς κύκλους, όπως είπαμε και νωρίτερα, η Μόρα ήταν γνωστή ως 'Incubus'. To φαινόμενο Incubus όμως, έχει εμφανώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, (μιλάμε για ερωτική συνεύρεση/ βιασμό από κάποιο «δαιμόνιο»), γι' αυτό άλλωστε και για την Παράδοση, η Μόρα, και τα Incubus (αρσενικό) - Succubus (θηλυκό), είναι εντελώς διαφορετικά πλάσματα. Ως παραδόσεις λοιπόν πρόκειται για κάτι διαφορετικό, ομοίως και ως φαινόμενα. Ωστόσο ξεπερνώντας το πέπλο της φαινομενολογίας και εμβαθύνοντας περισσότερο στην έρευνά μου, διαπίστωσα πως και τα δύο αποτελούν εκδηλώσεις της Σκιάς. Αν θέλεις, διαφορετικές, υπό την έννοια πως φαινομενικά προκαλούν διαφορετικές αντιδράσεις, έχουν άλλη ένταση, κοκ, ωστόσο βασικά έχουν την ίδια αρχή. Λοιπόν, για να είμαι ειλικρινής, χωρίς να θέλω να αποκλείσω δογματικά τίποτα, πρέπει να ομολογήσω πως μέχρι στιγμής δεν είμαι πεπεισμένος πως υπάρχει κάποια άλλη κατηγορία «νυχτερινών επισκεπτών», και στ' αλήθεια θα εκπλαγείς από το πόσα «μεταφυσικά» ζητήματα ερμηνεύονται απόλυτα με την ιδέα της Σκιάς, (ή την μέχρι σήμερα εικόνα, που έχω σχηματίσει...). Νομίζω βέβαια πως υπάρχουν και κάποιες αντίθετες, φωτεινές εκδηλώσεις. Αυτές, ας πούμε, όπου παραδοσιακά απευθύνονται οι παιδικές προσευχές όταν τα παιδιά ξαπλώνουν για ύπνο... [Μ. Μ.:] Θα μπορούσες να μας μεταφέρεις κάποια ενδεικτική ιστορία που σου έχει αναφέρει μάρτυρας σχετικά με τη Σκιά; [J. B.:] Στο διάστημα της έρευνάς μου, έχω γίνει αποδέκτης εκατοντάδων σχετικών μαρτυριών, στις περισσότερες εκ των οποίων η "Σκιά" εκδηλώνεται ως παραδοσιακή Μόρα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και μαρτυρίες που να περιλαμβάνουν και πολύ πιο ακραία χαρακτηριστικά. Μια ενδεικτική περιγραφή, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να διαβάσει στο παρακάτω γράμμα... «Αγαπητέ κύριε Bright Διάβασα στο τεύχος 9 της «Μυστικής Ελλάδας» το άρθρο σας για τις επιθέσεις της Σκιάς κι αμέσως αισθάνθηκα την ανάγκη να επικοινωνήσω μαζί σας για να καταθέσω κι εγώ τις δικές μου παρόμοιες εμπειρίες. Όσα θα σας περιγράψω σε καμιά περίπτωση αποκυήματα της φαντασίας μου καθώς όταν μου συνέβησαν δεν γνώριζα τίποτα περί Σκιάς και θα ήταν πρακτικά αδύνατο να τα φαντάστηκα καθώς ούτε είχα διαβάσει ούτε ακούσει κάτι σχετικό. Ήμουν 15 στα 16 όταν τα βράδυ που κοιμόμουν ξυπνούσα από την αόρατη παρουσία κάτι απειλητικού κι αισθανόμουν κάτι να κάθεται βαρύ στα πόδια και έπειτα να προχωράει προς την κοιλιά και το στήθος όπου αυτό το κάτι άφηνε όλο του το βάρος πάνω στο στήθος μου και μου έκοβε την αναπνοή. Στην αρχή με έπιανε πανικός αλλά καταφέρνοντας να σκεφτώ πιο ψύχραιμα θυμόμουν το γνωστό «ξόρκι» ας το πούμε «Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα κακά σκορπά» το απάγγειλα τρεις φορές τότε και το βάρος αυτό έφευγε από πάνω μου. Όταν την επόμενη μέρα το συζήτησα με τους γονείς μου ο πατέρας μου, μου είπε ότι και αυτός είχε παρόμοιες εμπειρίες μέσα στο σπίτι μας τα βράδια που κοιμόταν κι είχε την εντύπωση ότι ήταν κάποιο μοχθηρό πνεύμα που το έκανε αυτό. ’λλες βραδιές ένοιωθα πάλι ότι κάτι περιπλανιόταν μέσα στο δωμάτιο μου και ανοίγοντας τα μάτια είχα την αίσθηση κάποιας παρουσίας και παρατηρούσα ότι το σκοτάδι γύρω μου δεν ήταν ενιαίο αλλά σαν να είχε διαφορετική υφή και χρωματικό τόνο κατά τόπους. Μου έκανε τρομερή εντύπωση το ότι αναφέρατε ότι τέτοια φαινόμενα μπορεί να έχουν επίκεντρο της δραστηριότητας τους, ή να εκπορεύονται, ας πούμε, από πηγάδια και το αναφέρω αυτό γιατί στο πίσω μέρος της οικίας των γονέων μου είχαν κάνει γεώτρηση και είχαν βρει νερό και έχουν πηγάδι μέχρι σήμερα. Υπάρχει πιθανότητα υπαρκτή δηλαδή να βγαίνει από εκεί η σκιά;» (Δ.Κ.) Υπάρχουν βέβαια όπως είπαμε και πιο ακραίες αναφορές. Για παράδειγμα ένας άλλος φίλος, με τον οποίο έχω κρατήσει μια πολύχρονη αλληλογραφία, αναφέροντάς μου τις εξελίξεις, μου γράφει... «Σου στέλνω μήνυμα διότι μετά από αρκετό καιρό είχαμε μια αρκετά περίεργη εμπειρία στο σπίτι μας με τον παλιό μου 'φίλο' την Σκιά. Για αρκετούς μήνες η απουσία της ήταν αισθητή. Είχαμε βρει την ηρεμία μας και μας έκανε αρκετή εντύπωση. Προχθές είχαμε (κανονίσει) επίσκεψη στο γιατρό για την γυναίκα για καλό και όμορφο σκοπό. Λίγο πριν φύγουμε γίνεται διακοπή ρεύματος στο σπίτι και παρατηρούμε ότι μόνο εμείς δεν έχουμε ρεύμα. Πάω στον πίνακα και παρατηρώ ότι καμία ασφάλεια δεν είναι καμένη και δεν έχει πέσει ο γενικός. Και ξαφνικά στο σκοτάδι του χώρου ακούμε το σκυλί (ντόπερμαν) να γαβγίζει σαν παλαβό σε ένα απ' τα δωμάτια. Μπαίνοντας μέσα την βλέπω στη γωνία του ταβανιού μέσα στο σκοτάδι. Δεν τρομοκρατούμαι διότι είναι ένα αρκετά οικείο πρόσωπο πλέον και με το που στέλνω επάνω του ένα μικρό φακό που κρατάω στα χέρια μου το φως του συγκεκριμένου δωματίου ανάβει, μόνο σ΄ αυτό το δωμάτιο και η Σκιά εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω της μια άσχημη μυρωδιά κλούβιου αυγού. Στα επόμενα 3 δευτερόλεπτα είχε έρθει το ρεύμα και στο υπόλοιπο σπίτι. Δεν μπορώ να πω τίποτα άλλο, απλώς: Καλώς την!!!» Άλλωστε ανάλογες λίγο-πολύ μαρτυρίες, όπως θυμάσαι, είχα συζητήσει στο θέμα του forum, με τίτλο «Ο Σκιώδης Εισβολέας». Ας μην μείνουμε όμως μόνο στις εκδηλώσεις που γίνονται αντιληπτές ως Μόρα. Οι περισσότερες αναφορές που γράφονται στην κατηγορία «Προσωπικές εμπειρίες», στις συζητήσεις του forum του metafysiko, να ξέρεις ότι σχετίζόνται με τη Σκιά... [Μ. Μ.:] Ας έρθουμε λίγο στον ελληνικό χώρο του μεταφυσικού. Υπάρχει, κατά τη γνώμη σου, σοβαρή έρευνα γύρω από τα μεταφυσικά φαινόμενα και, πολύ περισσότερο, γύρω από τα θέματα που σε απασχολούν; [J. B.:] Πολύ λεπτό θέμα αυτό που αγγίζεις εδώ. Μου θυμίζεις μια ερώτηση που μου είχε απευθύνει κάποιος βουλευτής σε μια εκπομπή του ANT-1, όπου είχα βρεθεί καλεσμένος. Με ρώτησε λοιπόν αν είχα κάποιο ανάλογο πτυχίο, βάση του οποίου θα μπορούσαν να θεωρηθούν «έγκυρες» οι όποιες απόψεις μου περί αυτών των θεμάτων (συγκεκριμένα ο λόγος ήταν περί «φαντασμάτων»). Ομολογώ πως εκείνη τη στιγμή ένιωσα αυτό που λέμε... και κερατάς και δαρμένος! Αφενός μεν το κράτος παραμένει εντελώς αδρανές και ψυχρά αδιάφορο προς τέτοιες έρευνες και δεν παρέχει καμία σχετική εκπαίδευση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως συμβαίνει αλλού στο εξωτερικό, κι απ' την άλλη καλούμαστε να λογοδοτήσουμε εμείς γι' αυτό; Απάντησα στον ευσεβή βουλευτή (ήταν και κάποιας ηλικίας) πόσες χιλιάδες βιβλία έχω στο σπίτι μου, πόσο εξειδικευμένα είναι στους διάφορους τομείς που καλύπτουν, πόσο σπάνια ενίοτε, και φυσικά πόσα χρήματα ξόδεψα από το υστέρημά μου για να μπορέσω να τα αγοράσω ώστε να έχω έτσι το δικαίωμα της γνώσης που μόνο έτσι μπορούσα να αποκτήσω. Και αυτό φυσικά δεν συμβαίνει μόνο σ' εμένα, αλλά είναι ενδεικτικό της κατάστασης στην Ελλάδα... Γενικά πιστεύω πως υπάρχει μια πολύ αρνητική προκατάληψη απέναντι σε τέτοια ζητήματα, κατά κάποιο τρόπο συντηρείται μια πεποίθηση πως εκείνοι που ασχολούνται σοβαρά με αυτά τα θέματα είναι αδαείς και ανόητοι, ή απατεώνες. Έχω μάλιστα μια θεωρία γιατί συμβαίνει αυτό. Πιστεύω πως καταλυτικό ρόλο έπαιξαν οι αιώνες τις Τουρκοκρατίας που καθυστέρησαν την έλευση του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού με αποτέλεσμα, μετά την απελευθέρωση (που μην ξεχνάμε πως σε πολλές περιοχές της χώρας επιτεύχθηκε μόλις πριν από μερικές δεκαετίες), να εκδηλωθεί μια υπερδιογκωμένη τάση εκπολιτισμού που στράφηκε ενάντια στο χθες και με πολύ συνοπτικές διαδικασίες βιάστηκε να απαγκιστρώσει τον αστυφιλικό νέο-Έλληνα από τις παραδόσεις του, θυσιάζοντάς τις στον βωμό του λυτρωτικού εξευρωπαϊσμού. Πίσω στην ερώτησή σου λοιπόν, και για να επανέρθουμε στο σήμερα, στον Ελληνικό χώρο, με εξαίρεση την ιδιωτική πρωτοβουλία (που συνήθως οδηγείται σε αδιέξοδο εξαιτίας των θυσιών που απαιτούνται), δεν υπάρχει σοβαρή έρευνα γύρω από τον χώρο του «μεταφυσικού» γιατί δεν υπάρχουν ούτε οι ανάλογοι φορείς που θα διασφαλίσουν κάτι τέτοιο αλλά ούτε και το ανάλογο ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού. Υπάρχουν άτομα, λιγότερο ή περισσότερο αξιόλογα, που θέλουν να ασχοληθούν και έτσι παρατηρείται υπερ-προσφορά βιβλίων και περιοδικών, αλλά δεν υπάρχει η ανάλογη ζήτηση. Δυστυχώς ο περισσότερος κόσμος προτιμάει την ανάλαφρη και -κατά προτίμηση- δωρεάν πληροφόρηση. Έτσι λοιπόν, τηλεοπτικές εκπομπές όπως οι «Πύλες του Ανεξήγητου» είναι αρκετά επιτυχημένες εμπορικά, παρόλο που εξαιτίας των κανόνων της τηλεθέασης και του περιορισμένου χρόνου των συνομιλητών (ο καθαρός χρόνος που αναλογεί ανά εκπομπή σε κάθε καλεσμένο είναι συνήθως λιγότερος από δέκα λεπτά) δεν υπάρχει η δυνατότητα για εκτενή διερεύνηση του κάθε ζητήματος. Αλλά φαίνεται πως το ενδιαφέρον του τηλεοπτικού κοινού εξαντλείται εκεί, αφού υπάρχει γενική αδιαφορία για τα βιβλία ή τα περιοδικά όπου θα μπορούσε να ενημερωθεί εκτενέστερα και να μάθει περισσότερα για τα ζητήματα που για λίγες ώρες του κέντρισαν το ενδιαφέρον. Με αυτόν τον τρόπο, οι επαγγελματίες συγγραφείς-ερευνητές του «μεταφυσικού» ουσιαστικά τείνουν να.. εκλείψουν ως είδος, επομένως πώς θα γίνει η σοβαρή έρευνα; Κανείς φυσικά δεν μπορεί να ζήσει με τα 200-300 ευρώ που θα κερδίσει από ένα άρθρο σε κάποιο περιοδικό όταν (και αν) τα πληρωθεί, το πιθανότερο δε είναι να έχει πληρώσει περισσότερα απ' την τσέπη του, το ίδιο άλλωστε ισχύει και με τη συγγραφή ενός βιβλίου, τα έξοδα για την αγορά των απαραίτητων βιβλίων/ πηγών που θα συμβάλλουν στο να είναι η έρευνα σοβαρή μπορεί να είναι πολύ περισσότερα απ' όσα θα κερδίσει μεταγενέστερα ο συγγραφέας από την πώληση του έργου του. Υπάρχει βέβαια και η ερασιτεχνική έρευνα που γίνεται μέσα στα δια-δικτυακά forum, όπως για παράδειγμα, το metafysiko. Από μια άποψη είναι θετικό που μπορούν να γίνουν συζητήσεις μεταξύ μιας μεγάλης ομάδας ατόμων και σίγουρα, μερικές φορές οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται είναι σημαντικές. Στην πράξη όμως (κρίνοντας κι από την δική μου εμπειρία σε όσα forum έχω υπάρξει μέλος μέχρι στιγμής) οι συζητήσεις αυτές σπανίως φτάνουν στο επιθυμητό σημείο γιατί δεν υπάρχει ομοιογένεια μεταξύ των μελών-συζητητών, με αποτέλεσμα από κάποιο σημείο και μετά την υποβάθμισή τους. Έστω και έτσι πάντως τα forum εκτελούν κάποιο αξιόλογο έργο, κυρίως προσφέροντας την ευκαιρία γνωριμίας μεταξύ ατόμων που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και τη δημιουργία μικρότερων ερευνητικών πυρήνων που με τον απαραίτητο ενθουσιασμό μπορούν να πετύχουν σημαντικά πράγματα.... [Μ. Μ.:] Γνωρίζω ότι εδώ και αρκετό καιρό ετοιμάζεις ένα βιβλίο με τα πορίσματά σου σχετικά με τη Μόρα. Σε τι στάδιο βρίσκεται και πότε υπολογίζεις να το έχουν στα χέρια τους οι αναγνώστες; [J. B.:] Το βιβλίο που ετοιμάζω, όπως εξήγησα και νωρίτερα, ασχολείται με την "Σκιά" και όχι απλά με το φαινόμενο της Μόρας. Αυτό κάνει την έρευνα εξαιρετικά δύσκολη γιατί το θέμα είναι πολυσύνθετο. Ομολογουμένως έχει καθυστερήσει, μια και ασχολούμαι ήδη τα τρία τελευταία χρόνια μ' αυτό (και όπως ξέρεις πρόκειται και ένα ήδη αντιεμπορικά μεγάλο σε έκταση έργο), αλλά μάλλον είμαι τελειομανής και θέλω να έχω εξαντλήσει τις πηγές που έχω εντοπίσει (συνολικά μερικές εκατοντάδες βιβλία) ώστε να μεταφέρω την εικόνα που έχω ο ίδιος σχηματίσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Δεν είμαι διατεθειμένος να κάνω εκπτώσεις πάνω σ' αυτό, γιατί το συγκεκριμένο θέμα είναι ιδιαίτερα λεπτό και δεν πρέπει να δοθεί με λάθος τρόπο. Δεν μπορώ να προσδιορίσω χρονικά την ολοκλήρωσή του (μπορεί σε τρεις μήνες, μπορεί και σ' έναν χρόνο). Φυσικά από τότε μέχρι να φτάσει στα χέρια του αναγνώστη είναι άλλο θέμα, μια και θα πρέπει να βρεθεί ένας εκδοτικός οίκος που να είναι πρόθυμος να κυκλοφορήσει ένα τόσο ογκώδες έργο. Αν και είναι νωρίς να συζητάω για κάτι τέτοιο, ίσως χρειαστεί να δημιουργήσω δικό μου εκδοτικό οίκο και να το εκδώσω μόνος μου.. [Μ. Μ.:] Κλείνοντας, θα ήθελα να δώσεις ένα μήνυμα στους αναγνώστες της Κοινότητας του Μεταφυσικού. [J. B.:] Στα μέλη κάθε δια-δικτυακού forum, προτείνω πάντα να σέβονται τον κάθε συνομιλητή και να θυμούνται ότι (συνήθως) αυτός δεν είναι απλά μια εικονική προσωπικότητα, ή ένα πρόγραμμα, αλλά ένα άτομο με τις δικές του ιδιαιτερότητες. Αν αυτές λοιπόν τις διακρίνετε, έχετε καλύτερες πιθανότητες να κάνετε εύστοχο κι εποικοδομητικό διάλογο μαζί του κι αυτό φυσικά θα διασφαλίσει καλύτερη ποιότητα συζητήσεων. Ως ερευνητές του «Μεταφυσικού», η προτροπή μου είναι να μην απορρίπτετε τίποτα και να αμφισβητείτε τα πάντα. Μη δέχεστε τίποτα κι από κανέναν αβασάνιστα και θυμηθείτε πως όλη η γνώση δεν κρύβεται μόνο στην wikipedia και το google..

[Σύντομο Βιογραφικό:] Ερευνητής-συγγραφέας και συνεργάτης των περιοδικών Strange και Μυστική Ελλάδα από τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας τους, μέσα από τα οποία έχει διερευνήσει τις θεωρίες της Κούφιας Γης και των Υπογείων Βασιλείων, την Απόκρυφη φιλολογία και τον μύθο των Έκπτωτων Αγγέλων, έχει οδηγήσει στα χνάρια μυθικών πλασμάτων, έχει παρουσιάσει την δια-δικτυακή νέο-μυθολογία 'Incunabula', αλλά και την Gothic κουλτούρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει ξεκλειδώσει μυστικά μαγικών τόπων της χώρας μας, αλλά και άλλων περιοχών που έχει εξερευνήσει, έχει μοιραστεί τη γνώση που έχει αποκτήσει ακόμα και σε θέματα που γενικά θεωρούνται από σκοτεινά μέχρι επικίνδυνα, όπως αυτό της Σκιάς ή της Μόρας, για το οποίο θα τον καλέσουμε να μας δώσει σημαντικά στοιχεία, στην συζήτηση εδώ. Κείμενα του έχουν επίσης δημοσιευτεί στα συλλογικά έργα Υπόγειες Πολιτείες, Πόλεμος Ενάντια στο Matrix, Άλλες Διαστάσεις, Απαγορευμένα Βιβλία, Γαία- ο μυστικός μας πλανήτης, Μαγικά πλάσματα (εκδόσεις Αρχέτυπο) και Φαντάσματα (εκδόσεις άγνωστο). (Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο metafysiko.gr, http://www.metafysiko.gr/interviews.php?id=34 )